Historia architektury stanowi fascynujący zapis zmian w wyglądzie i funkcji elewacji budynków, od starożytności po współczesność. Trzy kluczowe etapy – dawna przeszłość, czasy II wojny światowej oraz współczesność – ilustrują wyjątkową ewolucję stylów i potrzeb społeczeństwa.
Przeszłość: Piękno i Symetria (Renesans, Barok, Klasycyzm)
W epoce renesansu, baroku i klasycyzmu, elewacje budynków stanowiły hołd dla piękna, symetrii i harmonii. Inspirując się antykiem, architekci tworzyli budowle zdobione kolumnami, pilastrami i fryzami. Wysmakowane detale zdobiły przypory, okna oraz naczółki, przykuwając uwagę przechodniów i podkreślając wzniosłość budowli. Elewacje były swego rodzaju narracją historyczną i artystyczną, ukazującą wykwintne rzeźby i płaskorzeźby, które opowiadały o mitologii oraz wydarzeniach kulturalnych tamtych czasów.
Przykłady obiektów dla tego okresu:
Pałac Schönbrunn w Wiedniu, Austria: Ten pałac, zbudowany w stylu barokowym, jest doskonałym przykładem przepychu i elegancji epoki. Jego elewacje są zdobione rzeźbami, kolumnami i balustradami, tworząc wrażenie harmonii i majestatu.
Pałac Łazienkowski w Warszawie, Polska: Ten neoklasycystyczny pałac zbudowany w XVIII wieku jest przykładem klasycyzmu. Jego elewacje są zrównoważone i symetryczne, z pilastrami, kolumnami i detalami zdobniczymi, które podkreślają wzniosłość budowli.
Katedra Notre-Dame w Paryżu, Francja: Ta gotycka katedra to ikoniczny przykład architektury średniowiecznej z bogactwem detali i wyszukaną ornamentyką, które są charakterystyczne dla tego okresu.
Czasy II Wojny Światowej: Zniszczenie i Odbudowa
Okres II wojny światowej przyniósł zniszczenia wielu budynków, szczególnie w Europie. Miasta legły w gruzach, a elewacje budynków stały się świadectwem zagłady. Po wojnie, proces odbudowy przemienił elewacje w symbole odrodzenia i nadziei. Konieczność szybkiego wznoszenia nowych budynków skłoniła do uproszczenia form i zastosowania nowych technologii. Wprowadzono elementy funkcjonalności, a elewacje nabrały prostszych, minimalistycznych kształtów. Wiele miast postawiło na współpracę architektów i artystów, aby odtworzyć dawne piękno w nowoczesnym kontekście.
Przykłady obiektów dla tego okresu:
Zamek Królewski w Warszawie: Ten ikoniczny zamek, będący symbol łączności Warszawy z jej historią, został prawie całkowicie zniszczony podczas wojny. Po wojnie zdecydowano się na jego odbudowę, opierając się na zachowanych dokumentach malarskich i opisach historycznych. Dzięki temu procesowi zamek odzyskał swój dawny blask i stanowi ważne centrum kulturalne.
Pałac Młodziejowskich w Poznaniu: Ten renesansowy pałac został niemal kompletnie zniszczony w czasie działań wojennych. Po wojnie został odbudowany, a elewacja przywrócona do pierwotnego stanu, co stanowiło wyraz szacunku dla dziedzictwa historycznego miasta.
Stare Miasto w Warszawie, Polska: Cała starówka Warszawy została zniszczona podczas II wojny światowej. Po wojnie została odbudowana z poszanowaniem historycznych wzorców, a elewacje budynków zachowują ducha miejsca, podkreślając zarówno historyczne korzenie, jak i postępowe myślenie odbudowy.
Współczesność: Innowacje i Zrównoważony Rozwój
Współczesna architektura to pełen kontrastów krajobraz elewacji. Nowe materiały, takie jak szkło, stal i beton, otworzyły drzwi dla kreatywności i awangardy. Współczesne elewacje wykorzystują minimalistyczne linie, geometryczne kształty oraz duże przeszklenia, tworząc wrażenie przestronności i zintegrowania z otoczeniem. Architektura zrównoważona stała się priorytetem, prowadząc do rozwoju “zielonych” elewacji, pokrytych roślinnością lub panele fotowoltaiczne, które przyczyniają się do produkcji energii. Funkcjonalność idzie w parze z estetyką, tworząc budynki, które odpowiadają na potrzeby współczesnego życia.
Przykłady obiektów dla tego okresu:
Elewacja biurowca TMG w Cedrowicach-Parcela, Polska: Elewacja tego nowoczesnego budynku wyróżnia się płytkami wielkoformatowymi o geometrycznym wzorze, korzystającymi z innowacyjnej technologii Tubądzin Airflow System. Wzór nie tylko estetycznie przyciąga uwagę, lecz także funkcjonalnie wpływa na wentylację.
Narodziny Dnia, elewacja wnętrza kamienicy w Łodzi, Polska: Elewacja tej kamienicy imponuje wyjątkowym wykorzystaniem płytek, na których oddano obraz Wojciecha Siudmaka w wielkim formacie. To harmonijne połączenie sztuki i architektury nadaje budynkowi niezwykłą tożsamość, tworząc unikalny punkt na mapie miejskiego krajobrazu.
Orientarium w Łodzi, Polska: Projekt stworzony przez pracownię Szlachcic Architekci, zdobył liczne nagrody za swoją innowacyjną elewację, która oddaje odwiedzającym fascynujący świat fauny Azji Południowo-Wschodniej. Płytki elewacyjne odwzorowujące detale artystycznego obrazu tworzą unikalny i przyciągający wzrok wystrój, który nadaje budynkowi Orientarium w Łodzi niepowtarzalny charakter.
Podsumowując, historia elewacji budynków to opowieść o ewolucji stylów, funkcji i wartości społeczeństwa. Od dawnej przeszłości przez zniszczenia wojenne po współczesne innowacje, elewacje stanowią zarówno lustra epoki, jak i podstawowy element charakteryzujący budowle naszych czasów.
Rozwój technologii pomaga artystom w tworzeniu wyjątkowych przestrzeni, często spersonalizowanych z nadrukami na materiałach – okładzinach.
Źródła zdjęć: pixabay.com, officemap.pl, national-geographic.pl
